Rewolucja w europejskim prawie kosmicznym
Europejska branża kosmiczna stoi przed historyczną zmianą. W czerwcu tego roku Komisja Europejska zaprezentowała projekt Space Act – ambitny zestaw przepisów, który ma ujednolicić regulacje dotyczące działalności kosmicznej w całej Unii. To nie tylko biurokratyczna formalność, ale realny krok ku profesjonalizacji sektora, który jeszcze dekadę temu wydawał się domeną wyłącznie wielkich agencji rządowych.
Nowe rozporządzenie stawia sobie za cel stworzenie bezpiecznego i odpowiedzialnego środowiska dla rozwoju technologii kosmicznych. Kluczowe elementy Space Act obejmują identyfikację obiektów kosmicznych, ograniczenie powstawania śmieci kosmicznych oraz standardy ochrony środowiska. Regulacja ma wejść w życie 1 stycznia 2030 roku z dwuletnim okresem przejściowym, co daje firmom czas na dostosowanie się do nowych wymogów.
Szczególnie istotne są przepisy dotyczące zrównoważonego rozwoju. Wszak… kto by pomyślał jeszcze kilka lat temu, że będziemy musieli martwić się o ekologię w kosmosie? A jednak problem śmieci kosmicznych staje się coraz bardziej palący, szczególnie przy rosnącej liczbie prywatnych misji.
Polski sektor w kosmicznej transformacji
Moment przystąpienia Polski do Europejskiej Agencji Kosmicznej w 2012 roku okazał się prawdziwym przełomem. Od tamtej pory krajowe firmy i instytuty wzięły udział w niemal 700 projektach o łącznej wartości przekraczającej 320 milionów euro. To imponujące liczby, które pokazują, jak dynamicznie rozwija się nasza branża kosmiczna.
Według ekspertów z DLA Piper, Ewa Kurowska-Tober podkreśla:
Polskie firmy tworzą technologie wykorzystywane podczas lotów kosmicznych i świadczą usługi wspierające działalność kosmiczną lub oparte na analizie danych satelitarnych
Szczególnie cieszy fakt, że małe i średnie przedsiębiorstwa stanowią około 60 procent firm działających w branży. To oznacza, że sektor nie jest zdominowany przez kilka wielkich korporacji, ale rozwija się organicznie dzięki innowacyjności mniejszych podmiotów. Automatyzacja procesów biznesowych staje się kluczowa dla efektywnego zarządzania projektami kosmicznymi.
Polska Strategia Kosmiczna wyznacza ambitne kierunki rozwoju i oferuje konkretne instrumenty wsparcia. Nie da się ukryć, że nasza pozycja na europejskiej mapie kosmicznej znacząco się umocniła.
Agencja EUSPA zyskuje nowe uprawnienia
Space Act przyniesie znaczące zmiany w funkcjonowaniu Agencji Unii Europejskiej ds. Programu Kosmicznego. EUSPA otrzyma szereg nowych kompetencji, które fundamentalnie zmienią sposób nadzoru nad działalnością kosmiczną w Europie.
Do najważniejszych nowych uprawnień należą:
- Przeprowadzanie ocen technicznych dla celów licencyjnych
- Zarządzanie unijnym rejestrem obiektów kosmicznych (URSO)
- Nadzorowanie aktywów unijnych i operatorów z państw trzecich
- Współpraca w zakresie cyberbezpieczeństwa kosmicznego
- Nakładanie kar finansowych do 2% rocznego obrotu firm
Ten ostatni punkt może budzić pewne obawy wśród przedsiębiorców. Kary w wysokości 2 procent globalnego obrotu to nie są żarty – wystarczy przypomnieć sobie, jak dotkliwe potrafią być podobne sankcje w ramach RODO. Jednocześnie jednak takie regulacje mają zapewnić odpowiedzialność i profesjonalizm w sektorze, co ostatecznie służy wszystkim uczestnikom rynku.
Ustanowienie unijnej sieci odporności kosmicznej (EUSRN) to odpowiedź na rosnące zagrożenia związane z cyberbezpieczeństwem. W dobie, gdy coraz więcej usług zależy od infrastruktury satelitarnej, ochrona przed atakami staje się kwestią bezpieczeństwa narodowego.
Krajowe regulacje dopełniają europejski system
Polski projekt ustawy o działalności kosmicznej, który pojawił się w maju 2025 roku, stanowi krajowe uzupełnienie europejskich regulacji. Zgodnie z jego założeniami, każda działalność kosmiczna w Polsce – niezależnie od celu – będzie wymagała zezwolenia prezesa Polskiej Agencji Kosmicznej.
Karol Kuterek z zespołu nowych technologii DLA Piper wyjaśnia konieczność takich regulacji: dostosowanie przepisów krajowych do nowych realiów stało się kluczowe ze względu na rozwój branży i wzrost znaczenia sektora prywatnego. Ustawa musi zachować zgodność z międzynarodowymi zobowiązaniami, takimi jak Traktat o przestrzeni kosmicznej z 1967 roku.
Zakres działania polskiej ustawy jest bardzo szeroki. Obejmuje działalność prowadzoną nie tylko na terytorium Polski, ale także na pokładzie polskich statków morskich i powietrznych, a nawet w przestrzeni międzynarodowej przez polskich obywateli. Identyfikacja sprzętu w kontekście obiektów kosmicznych stanie się standardową procedurą.
Co szczególnie interesujące, ustawa ma zastosowanie również wtedy, gdy obiekt kosmiczny zostaje wyniesiony spoza terytorium RP – na przykład z zagranicznego kosmodromu czy Międzynarodowej Stacji Kosmicznej – o ile odbywa się to na zlecenie polskiego operatora.
Utworzenie Krajowego Rejestru Obiektów Kosmicznych (KROK) to praktyczny krok ku pełnej transparentności i odpowiedzialności w sektorze. Każdy obiekt będzie musiał być odpowiednio zarejestrowany i monitorowany, co zwiększy bezpieczeństwo całej branży.
Administracyjne kary pieniężne za niezgodne z prawem działanie mogą być dotkliwe, ale ich celem jest zapewnienie przestrzegania przepisów przez wszystkich uczestników rynku. W końcu… w kosmosie nie ma miejsca na eksperymenty kosztem bezpieczeństwa innych.
Źródło: Pap.pl
