Rewolucja w regeneracji czynników chłodniczych
W październiku 2024 roku w Grabcach Józefpolskich pod Mszczonowem otwarto wyjątkowy zakład, który może zmienić podejście do gospodarowania czynnikami chłodniczymi w Polsce. Facility 4R – tak nazywa się ta nowoczesna instalacja – wykorzystuje przełomowe technologie odzysku, recyklingu i ponownego użycia substancji chłodniczych. Obiekt otrzymał imię zmarłego profesora Janusza Kozakiewicza, uznanego eksperta w dziedzinie ochrony środowiska i warstwy ozonowej.
To naprawdę imponujące, jak bardzo zaawansowane są te rozwiązania… Przez prawie trzy dekady działalności PROZON Fundacji Ochrony Klimatu udało się odzyskać i zagospodarować ponad 2000 ton czynników chłodniczych. Bez takiej sieci odzysku te substancje po prostu trafiałyby do atmosfery, niszcząc warstwę ozonową i przyczyniając się do globalnego ocieplenia.
Rocznie w wyniku odzysku i regeneracji czynników chłodniczych zmniejsza się emisja gazów cieplarnianych o ekwiwalencie 300 tysięcy ton CO2, co odpowiada pochłanianiu dwutlenku węgla przez 83 tysiące hektarów lasów
Technologia adsorpcji w praktyce przemysłowej
Serce nowego zakładu stanowi unikalna instalacja wykorzystująca metodę adsorpcji do rozdziału wieloskładnikowych mieszanin czynników. W tradycyjnych procesach rektyfikacji różnica temperatur wrzenia pozwala na separację składników, ale gdy mamy do czynienia z gazami o podobnych właściwościach, potrzebne są bardziej zaawansowane techniki.
Właśnie tutaj pojawia się innowacyjne rozwiązanie – **sita molekularne** działające na zasadzie różnic w wielkości cząsteczek. To pierwsza na świecie instalacja przemysłowa wykorzystująca tę metodę specjalnie do czynników chłodniczych. Brzmi skomplikowanie? W rzeczywistości proces jest elegancki w swojej prostocie.
Marta Olszewska, kierownik działu Rektyfikacji wyjaśnia, że najtrudniejszym wyzwaniem było dostosowanie całej instalacji do wymagającego medium. Dobór odpowiednich pomp, uszczelnień czy optymalizacja parametrów procesowych wymagały ogromnego zaangażowania zespołu inżynierów.
Międzynarodowe wzorce ochrony środowiska
Polski model odzysku czynników chłodniczych stał się inspiracją dla innych krajów. Dzięki współpracy z UNIDO – organizacją rozwoju przemysłowego ONZ – doświadczenia z Grabców Józefpolskich są przekazywane państwom rozpoczynającym transformację w tym obszarze.
Delegacje z Turcji czy Egiptu regularnie odwiedzają zakład 4R, żeby na własne oczy zobaczyć, jak funkcjonuje polska sieć regeneracji. To pokazuje, że nasze rozwiązania mają potencjał globalny i mogą przyczynić się do ochrony klimatu na całym świecie.
Warto podkreślić kilka kluczowych korzyści tego podejścia:
- Zwiększenie dostępności czynników chłodniczych na rynku
- Ograniczenie emisji gazów cieplarnianych
- Wsparcie gospodarki obiegu zamkniętego
- Ochrona warstwy ozonowej
- Redukcja kosztów dla przedsiębiorców
Przyszłość technologii regeneracji w Polsce
Dzięki inwestycji w zakład 4R blisko 100% czynników chłodniczych będzie mogło być zregenerowanych – to ogromny skok jakościowy w porównaniu z dotychczasowymi możliwościami. Wcześniej część mieszanin musiała być po prostu niszczona, co było marnotrawstwem cennych zasobów.
PROZON Fundacja od 1996 roku systematycznie buduje polskie kompetencje w tym obszarze. Początkowo koncentrowała się na ochronie warstwy ozonowej, ale od 2010 roku główny nacisk położony jest na ograniczanie zmian klimatycznych poprzez regenerację fluorowanych gazów cieplarnianych.
Krzysztof Grzegorczyk, prezes zarządu fundacji, podkreśla że to nie koniec planów rozwojowych. Zespół już pracuje nad kolejnymi pomysłami, które w realny sposób ograniczą wpływ człowieka na środowisko. Kto wie… może za kilka lat zobaczymy jeszcze bardziej zaawansowane technologie wychodzące z tego ośrodka.
*Ciekawe jest to, że tak specjalistyczna instalacja powstała stosunkowo blisko Warszawy, co ułatwia logistykę i dostęp dla firm z całego kraju. Podobnie jak prawidłowy montaż telewizora wymaga precyzji i znajomości technicznych detali, tak i regeneracja czynników chłodniczych potrzebuje wysokich kompetencji inżynierskich oraz odpowiedniego wyposażenia.*
Źródło: Pap.pl
